Daten zou je kunnen omschrijven als een zoektocht naar iemand waarmee je de rest van je leven wilt doorbrengen… of een leuk avondje. (Kijk wel uit voor de walk of shame achteraf.) Vandaag de dag hebben genoeg mensen verhalen over hun mislukte Tinder dates, maar hoe zag daten er vroeger uit? Wat moet je namelijk zonder Tinder? Zonder WhatsApp? Zonder, het doet me pijn om dit te zeggen, telefoon? Geen paniek! In dit bericht wordt het haarfijn aan je uitgelegd. Vanaf de 18de eeuw tot aan het nieuwe Tindertijdperk, zo ging het daten eraan toe!
P.S. Je zult af en toe een quote tegenkomen. Deze komen uit een interview met Richard Zuiderveld. Hij is docent geschiedenis en heeft meerdere boeken geschreven. Eén hiervan is ‘Powervrouwen’, een boek over vergeten vrouwen uit de geschiedenis.
De 18de eeuw
(1701-1800)
Als jonge vrouw in de 18e eeuw had je één taak: het vinden van een rijke en charmante (maar vooral rijke) echtgenoot om een gezin mee te stichten. Hoe pak je dat precies aan? Met de krant, natuurlijk!
In de 18de eeuw was het de normaalste zaak van de wereld om een advertentie te plaatsen in de krant waarin iemand zoekende was naar een ‘goed opgeleide, aangename en beminnelijke dame’. Deze advertenties werden geplaatst door de aanstaande bruidegom of de vader van een vrijgezelle dame. Nadat je een advertentie had geplaatst was het aan de mannen uit de familie om reacties te verzamelen uit het postvak dat vaak in een café te vinden waren. Stel je voor dat een vrouw daar heen zou gaan! De horror. Terwijl deze advertenties in het begin van de 18de eeuw nog zeldzaam waren, bestonden er aan het eind van deze eeuw hele kranten speciaal voor het vinden van een echtgenoot.
Is een advertentie toch niet wat voor jou? Dan kun je ook een bal of een ander sociaal evenement bezoeken. Als vrouw mag je nooit alleen met een ongehuwde man ergens gevonden worden, daarom was een bal één van de weinige plekken waar je even zonder toezicht kon dansen. Het échte feest vond plaats in Londen, hier had je ‘seizoenen’ net zoals in Bridgerton, deze begonnen eind oktober en liepen door tot juni. Dit was de plek om een rijke echtgenoot te vinden. Daarom betaalden ouders fortuinen om hun dochters naar Londen te sturen.
Toch was zo’n bal niet de plek om op je eigen houtje een partner te vinden als vrouw. Je mocht namelijk pas met elkaar praten nadat je formeel aan elkaar voorgesteld was en het was not done om zelf de eerste stap te nemen. Om alles nog moeilijker te maken mocht je alleen praten wanneer iemand je direct een vraag stelde en moest je elk aanbod om te dansen aannemen. Wanneer je dan eindelijk uitgenodigd werd voor een dans had je nog steeds geen écht contact met een (hopelijk) aantrekkelijke vrijgezel, beide partners moesten hun handschoenen aanhouden en na twee rondjes op de dansvloer was de pret voorbij. Klinkt als een geslaagd uitje, toch?
Als het je dan toch was gelukt om een aanzoek te mogen accepteren (met toestemming van je vader, natuurlijk) was er nog steeds geen ruimte om je bruidegoms ‘andere kunsten’ te testen. Je mocht namelijk niet zonder toezicht afspreken, maar wél privégesprekken voeren, cadeaus uitwisselen en zelfs handen vasthouden zonder handschoenen. Stel je voor! Terwijl jij dus je toekomstige echtgenoot beter mag leren kennen was je vader druk bezig met het regelen van je bruidsschat en je financiële situatie na het huwelijk. Zoals wat er gebeurt na je overlijden en hoeveel geld je krijgt om te besteden aan kleren.
Het vroege victoriaanse tijdperk
(1837-1851)
Op 10 februari 1840 gebeurde er iets dat het hele idee achter het huwelijk heeft veranderd. De Britse koningin Victoria trouwde niet (alleen) voor macht of geld, maar voor de liefde. Er was niks gewoonlijk aan hun relatie, Victoria was degene die het aanzoek deed en er werden geen doekjes gewonden om hun liefde voor elkaar. Samen zette koningin Victoria en haar Prins-gemaal Albert de standaard voor nieuwe matches.
Ook andere tradities werden uit het raam gegooid. Toestemming van je vader was niet nodig voor een verloving en je verloving kon nu zelfs tot vijf jaar lang duren. De lange wachttijd was niet alleen bedoeld om erachter te komen of je verloofde wel echt de ware was maar ook om hem tijd te geven om genoeg geld op te sparen voor het leven na de bruiloft. Om de verloofden ondertussen te beschermen werden er contracten getekend om te verzekeren dat het huwelijksbootje onderweg was.
De leeftijd voor je debuut in ‘het seizoen’ is vanaf nu ook lager, vanaf zestien jaar mocht je al de zomen van je jurken verlagen en de hand van koningin Victoria kussen. Daarna was het aan jou om de harten van alle knappe vrijgezelle mannen te veroveren en zoveel mogelijk visitekaartjes te verzamelen. Een geïnteresseerde man liet zijn kaartje achter bij je huis en als jij zijn affecties deelde mocht je een kaartje terugsturen en elkaar bezoeken.
Het leven voor dames uit de arbeidersklasse was vrijer dan het leven van een vrouw uit de hogere- en middelklasse. Deze vrouwen mochten vrij hun huis verlaten en reisden samen met mannen naar hun werk. Genoeg tijd en ruimte voor het ontmoeten van mannen, dus! Daarnaast was er geen ‘seizoen’ voor deze dames en mochten ze dus ‘daten’ wanneer ze dit wilden.
Het late victoriaanse tijdperk
(1875-1901)
”In de 19e eeuw zetten ideeën zich langzaam voort. In die tijd waren rijke vrouwen nog heel erg gebonden aan huis. Ze moesten zorgen voor het reilen en zeilen van het huishouden, aansturen van bedienden, zorgen voor kinderen, naaien en breien en het organiseren van feesten. Het is een zeer traditionele tijd die in Engeland ook wel de ‘Victoriaanse tijd’ wordt genoemd. Arme vrouwen moesten hard werken op het platteland of in fabrieken (net als hun man en kinderen). Er was veel ongelijkheid tussen man en vrouw, maar ook rijk en arm.”
Toch ontstond hier de strijd voor vrouwenrechten, verteld Richard.
”Vrouwen als Wilhelmina Drucker en Aletta Jacobs zetten zich in voor stemrecht voor vrouwen, maar ook voor aandacht rond vrouwenverenigingen en het vrouwelijk lichaam en gezondheid. Zo was Aletta de eerste vrouwelijke arts van Nederland. Zij mocht ter hoge uitzondering studeren in Groningen. Daarvoor had ze toestemming gekregen van minister-president Thorbecke. Ze haalde haar diploma en ging werken als arts in Amsterdam. Ze zette zich, onbetaald, in voor arme vrouwen en probeerde hun leefsituatie te verbeteren. Ook organiseerde ze bijeenkomsten om te strijden voor stemrecht en reisde ze later de wereld rond om andere feministen te ontmoeten.”
Richard Zuiderveld
Ook werden er steeds meer treinsporen gelegd waardoor vrouwen de mogelijkheid kregen om naar andere steden te reizen en daar te zoeken naar een geschikte bruidegom. Misschien vind je hem wel in de trein zelf! Daarnaast werd fietsen dé manier om je chaperonne te verliezen en te genieten van je nieuwgevonden vrijheid.
Daarentegen deden mannen hard hun best om deze vrijheid zo hard mogelijk te beperken. Er werden al snel speciale coupes voor vrouwen geïntroduceerd om vrouwen te beschermen, ook al waren er geen cijfers om aan te tonen dat het gevaarlijk was om in een gemixte coupe te reizen.
Tot 1870 werden alle eigendommen van een bruid aan haar man gegeven op het moment dat ze trouwden. In 1870 werd hier een einde aangemaakt met The Married Women’s Property Act. Hierdoor werden vrouwen financieel onafhankelijk(er) van hun mannen en werden bruidsschatten overbodig. Slecht nieuws voor vrijgezellen op zoek naar een fortuin.
Ook advertenties in kranten waren razend populair. Deze advertenties waren uitgebreider dan ooit en bevatten zelfs details over iemands inkomen. Vanaf 1880 werden deze advertenties ook gebruikt door de arbeidsklasse én door mannen die wilden emigreren. Vanwege de kolonisatie zochten veel mannen een vrouw om mee te nemen naar de kolonie. Perfect voor de avontuurlijke vrijgezel!
De Eerste Wereldoorlog
(1914-1918)
In 1914 brak De Eerste Wereldoorlog uit. Door propaganda werden mannen opgeroepen om het front te komen vechten om hun land en vrouwen te beschermen. Veel mannen vertrokken naar Franrijk en lieten hun vrouwen en dochters achter, vrijer dan ooit.
Toch misten vrouwen een echte rol in de oorlog. Daarom hielpen ze de soldaten in hun steden en dorpen. Zodra de mannen de zee overstoken kregen vrouwen de ruimte om meer traditionele mannelijke taken op te pakken. Zo bouwden ze wapens, produceerden ze uniforms en werkten ze in de landbouw.
Natuurlijk stonden cupido’s pijl en boog niet te verstoffen tijdens de oorlog. Het was de gouden tijd voor postdiensten, meer dan 20 duizend zakken met post werden dagelijks naar Frankrijk gestuurd. Eén van die brieven kun je hieronder lezen.
Aan het einde van de oorlog was er een enorme verandering opgetreden in de liefdeslevens van vrouwen. Vanwege het hoge aantal oorlogsslachtoffers was er een enorm tekort aan mannen. En omdat vrouwen nu zelf geld konden verdienen en chaperonnes niet meer verplicht waren hadden ze meer vrijheid dan ooit.
Maar ook in een Wereldoorlog legden vrouwen de strijd voor gelijke rechten niet neer. ”In 1917 kreeg Aletta het voor elkaar: Nederlandse vrouwen kregen passief kiesrecht. Dit betekent dat ze zich wel verkiesbaar mochten stellen, maar niet zelf mochten stemmen. In 1919 mochten ze dit wel. Suze Groeneweg was de eerste vrouw in de Tweede Kamer. Later, vanaf 1960, kwam een Tweede Feministische golf. Toen gingen vrouwen zich inzetten voor gelijkheid van school en werk. Ze wilden zelf over hun carrière en lichaam beschikken. Ze maakten zich onder andere sterk voor anticonceptie en abortus.” Legt Richard uit.
Het interbellum
(1918-1939)
De soldaten die terugkwamen van het front waren depressief, gewond en getraumatiseerd. Vanwege het enorme aantal doden werden ontzettend veel vrouwen weduwe, al voor hun twintigste, en waren er meer vrouwen dan mannen. Er heerste een economische crisis, een angst voor communisme en een sombere sfeer.
De oplossing? Een goed feest, natuurlijk! Vrouwen hadden nu een eigen inkomen en woonden in sommige gevallen alleen. Dit gaf ze genoeg vrijheid om hun vrije avonden in de jazzclub door te brengen. Het doel was het niet om een man te vinden, maar om te dansen, te drinken en misschien een leuke flirt mee naar huis te nemen. De overheid probeerde deze clubs te beperken, voornamelijk omdat witte vrouwen en zwarte mannen hier met elkaar omgingen.
Om vrouwen weer op het ‘rechte pad’ te zetten probeerden magazines advies te geven. Zo werden er artikelen geschreven over hoe de baan van de huisvrouw de beste baan is of met welke baan je de meeste mannen trekt. (Telefoniste, want mannen zullen verliefd worden op je stem.) Lekker tegenstrijdig.
Richting de jaren 30 lieten mensen deze wilde periode achter zich. Danszalen worden gedeeltelijk vervangen door bioscopen en trouwen deed je nu vooral voor de financiële zekerheid en niet voor de liefde. Ouders wilden graag dat hun kinderen de deur uit gingen en het aantal huwelijken per jaar steeg vergeleken met het vorige decennium. Toch was er niet veel tijd om van deze nieuwe tijden te genieten, De Tweede Wereldoorlog was op komst.
De Tweede Wereldoorlog
(1940-1945)
De les die we uit De Eerste Wereldoorlog hebben kunnen halen is dat er geen tijd meer is voor lange verlovingen. Je weet namelijk maar nooit wanneer je weer wordt opgeroepen naar het front. Het aantal huwelijken per jaar steeg enorm, maar deze huwelijken verschilden enorm van de huwelijken die vóór de oorlog plaatsvonden.
Het was namelijk zeer aantrekkelijk om met een vertrekkende soldaat te trouwen. Dat klinkt misschien gek, maar de reden daarvoor was de uitkering die alle vrouwen van soldaten automatisch ontvingen. Na een gehaast huwelijk vertrok je echtgenoot naar het front en leerde je elkaar beter kennen via brieven, net zoals in de eerste wereldoorlog. Vanaf 1944 werden er elke week meer dan 3 miljoen brieven verzonden vanaf en naar het front.
Toch zaten deze vrouwen niet thuis te wachten op brieven of nieuws van het front. Na een lange dag werken in de fabriek trokken vrouwen de onflatteuze werkkleding uit en gingen ze in hun mooiste jurk de dansvloer op. Waren daar wel mannen te vinden, dan? Zeker!
Na het vertrek van de Britse zonen en echtgenoot trokken de Amerikanen in. Deze Amerikanen merkten dat de Britse vrouwen erg verschilden van de Amerikaanse, en dat beviel ze wel. Na de oorlog zijn zo’n 20 duizend Britse vrouwen vertrokken met hun Amerikaanse echtgenoten. Toch ging het niet altijd zo netjes, tijdens de oorlog zijn er meer buitenechtelijke kinderen geboren dan ooit.
Wederopbouw (van het daten)
(1946-1959)
De tweede wereldoorlog is voorbij en het is eindelijk weer tijd om te daten. Maar hoe ziet dat er in deze tijd uit? Wanneer een koppel op date wilde was de eerste zet aan de jongen. Het was zijn taak om de ouders van het meisje te ontmoeten en het meisje officieel mee uit te vragen. Daarna kon je samen met vrienden erop uit! Je kon niet alleen weg, daten was namelijk een groepsactiviteit.
Na een paar succesvolle dates was het tijd om het aan iedereen duidelijk te maken dat je bezet was. Een jongen gaf dan een ring of pin aan zijn liefje, die zij vervolgens zichtbaar zou dragen. Je kunt nu rustig de tijd nemen voordat je besluit om je te verloven. Maar, als vrouw is het in deze tijd wel de bedoeling dat je na het huwelijk een huisvrouw wordt. Voor een uitgebreide uitleg kun je de onderstaande video bekijken.
Uit de collectie van Alexander B. Tecoma.
De jaren 60
Vrouwen kunnen inmiddels werken, op hunzelf wonen en zelfs seksueel actief zijn voor het huwelijk. Toch zijn vrouwenrechten in deze tijd nog steeds een groot onderwerp.
”Vanaf de jaren 60 krijg je de Dolle Mina’s die zich onder andere inzetten voor de seksuele revolutie en baas in eigen buik.” Verteld Richard. Deze actiegroep heeft zichzelf vernoemd naar Wilhemina Drucker en protesteert luidkeels tegen de onderdrukking van vrouwen. Voor een (veilige) abortus moest je namelijk helemaal naar Engeland reizen.
Ondertussen schreven Britse magazines zoals Nova al kritisch over de hoge standaard waaraan vrouwen gehouden werden. Het blad keerde haar rug naar de notie dat vrouwen geen seks mochten hebben voor het huwelijk en dat scheiden alleen bedoeld was voor de (invloed)rijken. Nova nam geen blad voor de mond en schreef over seks en daten op een open en realistische manier.
De jaren 70
Ook in de jaren 70 waren de Dolle Mina’s actief. Vrouwen werden lid van politieke partijen en vakbonden. De universiteiten begonnen les te geven in ‘vrouwenstudies’, kinderen konden overblijven op school, er kwam uitgebreidere voorlichting over anticonceptie en in 1971 opende de eerste abortuskliniek.
Maar wat deden vrouwen met deze nieuwe vrijheid? Nou, in ieder geval niet wachten op hun prins op het witte paard. Ze studeerden, werkten aan hun carrière en namen de tijd om een partner te vinden. Toch hadden veel vrouwen het gevoel dat ze moesten kiezen tussen hun carrière of een gezinsleven. De baan van de huisvrouw was dus nog niet volledig uit de tijd.
De jaren 80
Het is ondertussen weer hoogtijd voor een baanbrekend koninklijk huwelijk in Engeland. In 1981 trouwde prins Charles met Diana, de Hertogin van Rothesay. Ook al weten we allemaal hoe dit huwelijk eindigde, voor de komende tien jaar zou Prinses Diana kunnen genieten van haar populairiteit. Dit kwam niet alleen door haar goede karakter en activisme, maar ook door haar situatie. Veel vrouwen herkenden zichzelf in haar ongelukkige huwelijk en de liefde voor haar kinderen.
Ondertussen hebben we het idee van ‘de ideale huisvrouw’ achter ons gelaten. Magazines in dit decennium zijn gericht op de carrièrevrouw; dus geen artikelen meer waarin vrouwen worden aangespoord om hun baan op te geven.
Omdat het nu geen ‘eis’ meer was dat je in het huwelijksbootje stapte was er nu tijd om rustig rond te daten. Op zo’n date ging je naar de film, ging je lekker ergens eten of bracht je een romantische nacht met elkaar door. Het lijkt dus al redelijk op dates die we tegenwoordig gewend zijn. Er was alleen nog steeds één groot verschil, er bestonden namelijk nog geen mobiele telefoons. Om met elkaar af te spreken belde je met een vaste, bedrade telefoon vanuit je woonkamer. Doei privacy!
De jaren 90
De jaren 90 bracht genoeg dingen waar we nog steeds dankbaar voor zijn, zoals: De mobiele telefoon, Leonardo DiCaprio en Friends. Over Friends gesproken, de serie is een goed voorbeeld van hoe daten er toen aan toe ging. Je ging samen naar de discotheek, dronk een kop koffie of ging picknicken in het park. Na een date zat je nergens aan vast, je kon ervoor kiezen om nog een keer af te spreken of om op zoek te gaan naar iemand anders.
Magazines uit de jaren 90 stonden vol met koppen zoals: ‘Hoe trek je de juiste jongen’ maar ook hele andere onderwerpen werden besproken. Zoals je bij de bovenstaande magazines kunt zien, ‘normale’ onderwerpen voor een tienermeisje worden afgewisseld met serieuze onderwerpen.
De jaren nul en tien
Een nieuw millenium is aangebroken en alles klinkt ons steeds bekender in de oren. De periode vanaf het jaar 2000 staat erom bekend dat daten geen vereiste is voor een ‘slaapfeestje’. De hookup culture is sinds 1960 al langzaam van start gegaan, maar is nu populairer dan ooit.
In 2004 wordt Facebook gelanceerd en in 2010 volgt Instagram. Een jaar later wordt Tinder geïntroduceerd, op de app kun je online daten. Je ziet foto’s en een korte beschrijving van je mogelijke date en je kunt iemand afwijzen of goedkeuren. Keuren jullie elkaar goed? Dan kun je berichten naar elkaar sturen en besluiten om de volgende stap te nemen en wat leuks te gaan doen. Binnen vier jaar heeft de app al meer dan 50 duizend gebruikers.
Ook heeft er een nieuw koninklijk huwelijk plaatsgevonden. Prins William, de zoon van prinses Diana, trouwt met Kate Middleton. Het koppel ontmoette elkaar in 2001, en een jaar later beginnen ze te daten. Vijf jaar later gaan ze kort uit elkaar en in 2010 vraagt William Kate ten huwelijk. Op 28 april 2011 geven ze elkaar het ja-woord.
In 2018 vindt er een tweede(!) huwelijk plaats. Prins Harry, de jongere broer van William, trouwt met Meghan Markle. Er vindt veel ophef plaats over hun relatie wanneer ze besluiten om het bekend te maken in 2016, vier maanden na hun eerste date. Meghan is een gescheiden, Amerikaanse actrice en dat ziet niet iedereen zitten. Op 12 mei trouwen ze en twee jaar later kondigt het koppel aan dat ze hun titels opgeven en naar Amerika verhuizen. De reden? De intense druk van de Britse pers en de racistische uitingen tegen Meghan, verteld het koppel in een exclusief interview met Oprah Winfrey.
Het heden
”Er zijn mensen die zeggen dat de derde feministische golf is begonnen en dat daarin de loonkloof, vrouwen op topfuncties en de MeToo beweging onderdeel van zijn. Er is immers nog steeds openlijk en verscholen discriminatie. Iets dat je, om bij het thema aan te haken, ook bij het daten terugziet. Voorbeeld: mannen worden als ‘helden’ gezien als ze meerdere korte relaties hebben, bij vrouwen is dat veelal anders. Er is dus op veel aspecten nog geen gelijkheid.” Verteld Richard.
De strijd voor vrouwenrechten is dus nog steeds niet uitgestreden. Dat is ook goed te merken in Amerika, waar na bijna een halve eeuw een wet is afgeschaft die abortus mogelijk maakte. Daarnaast hebben we het afgelopen jaar in Nederland met een hernieuwde #metoo beweging te maken gehad na het schandaal bij The Voice of Holland. Hier hebben verschillende werknemers grensoverschrijdend gedrag gepleegd.
Ondertussen, in de wereld van het daten, is Tinder populairder dan ooit geworden. In 2020 had Tinder 6,2 miljoen abonnees en 75 miljoen (actieve) gebruikers. De app is beschikbaar in meer dan 40 landen en in 2021 meldt Tinder meer dan 65 biljoen matches te hebben gemeten. Deze aantallen groeien elke dag nog!
Naast Tinder zijn er natuurlijk ook andere manieren om ‘de ware’ te ontmoeten. Je kunt je bijvoorbeeld aanmelden bij een datingbureau: Hier kunnen mensen zich aanmelden en vervolgens gematched worden door echte professionals. Deze methode is vooral populair bij mensen vanaf ongeveer dertig jaar.
Onder de jongeren is Tinder de favoriet, maar toch vinden veel mensen een partner door naar feestjes te gaan of via hun vriendengroep. Lukt het nog steeds niet om een leuke flirt te vinden? Wie weet, misschien werk een advertentie in de krant wel! Kun je wel een groter publiek gebruiken? Pak het dan aan zoals deze single uit Australië. Hij plaatste advertenties zoekend naar een leuke vrijgezelle dame.
Colofon
Boeken
Curious History of Dating: From Jane Austen to Tinder, Hodgson, Nichi.
Mondelinge bron
Richard Zuiderveld
Online bronnen
The Use of Gender in First World War Propaganda
This Is What Dating Looked Like More Than 50 Years Ago
The Pursuit of Empowerment: Women in the Mid-Twentieth Century
Ford sewing machinists strike of 1968
1963: the beginning of the feminist movement
Looking back: the Women’s Liberation Movement
Groeiend geluk: 225 jaar vrouwenemancipatie
WHY DATING IN THE 80’S WAS THE BEST
Why was Diana, Princess of Wales so popular all over the world despite her controversies?
Kate Middleton and Prince William’s Relationship Timeline
A Definitive History of Prince Harry and Meghan Markle’s Royal Relationship
Tinder Statistics 2022 & Fun Facts That You Didn’t Know Before
How Dating Has Changed Through History
Datavisualisatie